Có sự đồng thuận chung rằng giáo dục hiện nay phải bao gồm các kỹ năng của thế kỷ 21 như giao tiếp, hợp tác, sáng tạo, tư duy phản biện, ICT (công nghệ thông tin và truyền thông) và hiểu biết đa văn hóa (Chu et al., 2017; OECD, 2020). Trong sách trắng của họ cho Bộ Giáo dục Nam Úc, Butler và Clapton-Caputo (2015) đã viết rằng tư duy nên được giải thích thông qua lăng kính của năng lực / khả năng của thế kỷ 21. Suy nghĩ như vậy liên quan đến ba lĩnh vực: phê phán, sáng tạo và kỹ thuật số. Cả ba được tích hợp với mục tiêu giảng dạy sinh viên không chỉ sử dụng công nghệ mà còn phân tích các ứng dụng hiện tại và tạo ra các công cụ mới
Mặc dù chúng tôi đồng ý với Butler và Clapton-Caputo, chúng tôi vẫn tin rằng việc điều hướng thế giới công nghệ toàn cầu hóa ngày nay, chứ đừng nói đến tương lai không thể tưởng tượng ra được, đòi hỏi một khuynh hướng khuyến khích sinh viên kết nối trong tất cả việc học của họ. Chúng tôi cho rằng tư duy liên ngành, hoạt động như một khuynh hướng, cung cấp một bối cảnh phong phú cho việc áp dụng hiệu quả các năng lực của thế kỷ 21.
Tư duy liên ngành là gì và nó được tìm thấy ở đâu
Liên ngành thường được hiểu là kết nối giữa các ngành học được thiết lập; liên ngành vượt ra ngoài các ngành học (Drake & Reid, 2020; Guimaras và cộng sự, 2019). Cách tốt nhất để hiểu tính liên ngành là xem ứng dụng của nó trong các bối cảnh khác nhau:
- Chương trình Tú tài Quốc tế Tiểu học (IBPYP) có cách tiếp cận liên ngành "để truyền đạt rằng việc học có liên quan trong các lĩnh vực môn học và quan trọng hơn, việc học vượt qua giới hạn của các lĩnh vực môn học để kết nối chúng ta với những gì có thật trên thế giới” (IBO, 2012).
- Đại học Brock mô tả chương trình nghiên cứu liên ngành của mình là "cầu nối các ngành học để cùng nhau giải quyết các vấn đề phức tạp....để xử lý tốt hơn các vấn đề đương đại cấp bách và tạo ra kiến thức... công việc liên ngành phản ánh thực tế rằng, đối với bất kỳ vấn đề phức tạp nào, tổng số thực sự lớn hơn tổng các bộ phận của nó”
- Trong lĩnh vực y tế, liên ngành vượt qua ranh giới truyền thống để tích hợp khoa học tự nhiên, xã hội và sức khỏe trong bối cảnh nhân văn (Choi & Pak, 2007). Mục đích là để giải quyết các vấn đề phức tạp trong thế giới thực và cho phép các quan điểm khác nhau về các vấn đề nghiên cứu
- Trong nông nghiệp, việc sử dụng dữ liệu lớn để nghiên cứu chăn nuôi lợn tận dụng nghiên cứu liên ngành "để tạo ra kiến thức mới góp phần vào sự tiến bộ xã hội…” (Faverjon et al., 2019).
- Công nghệ hệ thống thông tin địa lý (GIS) được hơn 350.000 tổ chức sử dụng cho những thứ như ứng phó thảm họa, an toàn công cộng, sức khỏe và công bằng xã hội (Danger Mond, 2020). Phần mềm này tiết lộ các mẫu, trực quan hóa xu hướng và cung cấp một phương pháp khám phá số lượng lớn thông tin một cách toàn diện bằng cách làm rõ các lớp và lớp kết nối. Cái nhìn liên ngành về dữ liệu này có thể thay đổi cách chúng ta đưa ra quyết định về gần như mọi thứ.
Những bối cảnh khác
nhau như vậy chia sẻ những ý tưởng chung. Công việc liên ngành là toàn diện (Nó là tổng hợp trong tự nhiên; nó vượt qua ranh
giới ngành học.);
sáng tạo (Kết quả của sự liên ngành là việc tạo ra
kiến thức mới hoặc ít nhất là một sự kết hợp mới của kiến
thức đã được thiết lập.); và liên quan
đến các vấn đề trong thế
giới thực (Nó phản
ánh bản chất đa hình thức
của chính thực tế).
Liên ngành như một bộ
kỹ năng và một khuynh hướng
Một số nhà lý thuyết
mô tả tư duy liên ngành là một tập hợp các kỹ năng. Ví dụ, nghiên cứu-sáng
tạo, Henricksen (2016) phát hiện ra rằng các giáo viên từng đoạt giải thưởng đã chia sẻ một
tập hợp các thói quen phổ biến của tâm trí mà cô xác định là kỹ năng
nhận thức liên ngành. Những
kỹ năng này là quan sát,
mô hình hóa, trừu tượng, thể hiện suy
nghĩ, mô hình hóa, chơi và tổng hợp. Tương
tự, một trong năm bộ kỹ năng trong khuôn khổ liên ngành IB PYP
xác định các kỹ năng tư duy bao gồm hiểu, ứng dụng, phân tích, tổng hợp, tư duy
biện chứng và siêu nhận thức (McGuinness, Swartz,
& Sproule, 2016).
Mặc dù
chúng tôi tán thành quan điểm
rằng các kỹ năng được liệt kê ở trên là những tập hợp con thiết yếu của kỹ năng tư duy thế kỷ thứ 21, chúng tôi coi tư duy liên ngành là một suy
nghĩ, một thói quen
của tâm trí và là hành vi. Bởi vì các nhà tư tưởng liên ngành tích cực
tìm kiếm sự kết nối giữa các ngành học và lĩnh vực chuyên môn, họ hoàn toàn
không ngạc nhiên khi tìm thấy chúng. Trong tâm trí liên ngành, kiến thức được
suy nghĩ lại, tiết lộ,
kết hợp lại, biến đổi. Nói tóm lại, chúng ta
coi tư duy liên ngành là một khuynh hướng tinh thần hoặc trí tuệ đối với
việc tìm kiếm kết nối có chủ ý và tạo ra kết nối. Đó là một thái độ cấp meta-level. Nếu
chúng ta chấp nhận tư duy liên ngành
như một khuynh hướng, thì chúng ta nên chấp nhận rằng nó có thể được giảng dạy. Các khuynh hướng
như chịu trách nhiệm,
thể hiện sự chủ động và hợp tác đã được giảng dạy và đánh giá (xem, ví dụ,
Bộ Giáo dục Ontario, 2010). Hồ
sơ người học IB mô tả phạm vi
năng lực rộng lớn
phân luồng qua
tất cả các chương trình IB
trên toàn thế giới (https://www.ibo.org/benefits/learner-profile). Người học IB phải trở thành những người cởi mở, phản chiếu và
tìm hiểu, trong số các đặc điểm khác. Phần Lan và Trung Quốc đưa quyền công dân và trách nhiệm cá nhân và xã hội vào trong
chương trình giảng dạy của họ (Wang, Lavonen & Tirri,
2018). Do đó, chúng ta thấy rằng giáo dục đã có trong kinh doanh
của việc trau dồi khuynh hướng.
Những vấn đề thiên
tai thảm họa và dạy theo khuynh hướng liên
ngành
Vấn
đề thiên
tai thảm họa là một
vấn đề rất phức tạp
và có thể không thể giải quyết được đến nỗi nó đòi hỏi
phải tiếp cận - vấn đề hợp tác sử dụng nhiều ống kính. Chấm dứt nghèo đói,
đạt được bình đẳng giới và đảm
bảo an ninh lương thực là
những ví dụ tuyệt vời về
các vấn đề tà ác được
xác định trong 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp
Quốc (https://www.un.org/sustainabledevelopment/). Vật lộn với
các vấn đề nhiều mặt như vậy đòi hỏi một bộ kỹ năng tư duy liên ngành và một
khuynh hướng / tư duy.
Để bắt đầu quá trình giảng dạy, giáo viên và / hoặc
học sinh tạo một trang web (Hình 1), bắt đầu bằng việc xác định một vấn
đề / chủ đề trong thế giới thực (không phải là một ngành học) có liên quan đến
học sinh. Chủ
đề này có vẻ trần tục như trò chơi điện tử hoặc xe hơi,
hoặc nó có thể là một vấn đề tà ác rõ ràng như biến đổi khí hậu. Sinh viên
xác định các danh mục để động não và
điều tra để bao quanh
chủ đề trung tâm; các danh
mục có thể linh hoạt
nhưng cần phải rộng rãi, đa dạng và dựa trên thế giới
thực. Các ngành học sẽ được nhúng vào tìm kiếm lại được thu thập, nhưng chúng không phải là điểm khởi đầu
Mỗi sinh viên (hoặc
nhóm) chọn một danh mục để nghiên cứu. Họ phân tích và đánh giá nghiêm túc
thông tin của họ. Nghiên cứu đó có
thể được chia sẻ để
chuẩn bị cho
bước tiếp theo của việc tìm kiếm kết nối. Cá nhân hoặc cộng
tác viên,
sinh viên
khám phá các kết nối trên các danh mục
trên web. Chiến lược ghép hình hoạt động
tốt cho việc này (xem https://www.teachhub.com/teaching- strateges/2-16/10/the-jigsaw-method-teaching-strategy/)
Hình 1: Một ví dụ về
một trang web thế giới thực liên ngành
Bằng cách điều tra
từng danh mục và sau đó kết nối giữa các danh mục, sinh viên thấy một
chủ đề dường như nhỏ như "dầu gội đầu" bùng nổ thành vô số
lĩnh vực điều tra và kết nối tiềm năng: sức khỏe và an toàn, quyền động vật, lý
tưởng làm đẹp giới tính, marketing,
hóa chất (ví dụ: thuốc nhuộm, phốt phát), chất thải nhựa, bằng sáng chế, tập
đoàn quốc tế, thương mại công bằng - dừng lại ở đâu? Và sau đó, những gì kết
nối với những gì? Như
Rosenfield (1992) đã viết, "cách
tiếp cận liên ngành có thể cung cấp một khung lý thuyết có hệ thống, toàn diện cho định nghĩa và phân tích các yếu
tố xã hội, kinh tế, chính trị, môi trường và nhà
truờng ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc của con
người” (p. 1343).
Tư duy hệ thống này
có thể được thực hiện một cách rõ ràng bằng cách sử dụng sợi hoặc vẽ các đường
trên web giấy hoặc sơ đồ tư duy kỹ
thuật số. Trong suốt quá trình này, sinh viên
được khuyến khích tìm kiếm các giao điểm và
mối quan hệ - nói tóm lại, để phát triển tư duy liên ngành của họ. Quá trình
này đòi hỏi, ít nhất, các kỹ
năng của thế kỷ 21 về điều tra, tư
duy phản biện giao tiếp, hợp tác,
sáng tạo và tư duy liên ngành.
Đây là cách nó diễn
ra trong một lớp học thực tế. Vào cuối quá trình lập bản đồ, nền lớp
9 là một mạng lưới sợi giòn. Susan hỏi các sinh viên: "Ok - vậy những gì
được kết nối?" Có một sự tạm dừng tiếp theo là một khoảnh khắc ngạc nhiên
và kinh ngạc. Câu trả lời? "Tất cả mọi thứ”.
Giảng dạy tư duy liên ngành như một khuynh hướng
bổ sung cho các kỹ năng của Thế kỷ 21 và phát
triển tư
duy cần thiết cho quyền công
dân toàn cầu. Một
khi sinh viên có
thể suy nghĩ theo những cách liên ngành, họ
học cách mong đợi và tôn
trọng nhiều quan điểm. Khi sinh
viên nghiên cứu, phản ánh và
áp dụng tư duy hệ thống, họ có
thể phê phán
tốt hơn các vấn đề tà ác liên ngành đang chờ đợi họ trong thế giới thực.
Nguồn: "Thinking now:
Transdisciplinary thinking as a disposition" - Susan
Drake and Joanne
Reid, Brock
University (Academia Letters, February 2021; Article 387.https://doi.org/10.20935/AL387).
Sưu
tầm và dịch thuật: Ts. Mai Văn Tỉnh,
Giám đôc CETSTR
Chuyên mục:
phat-trien-chuong-trinh-day-hoc
